گچ فایبر گلاس 

گچ فایبرگلاس که به آن گچ پلاستیکی هم میگویند ماده ای است که از آن برای گچ گیری Castingاندام آسیب دیده استفاده میشود.
میدانیم که یکی از راه های بیحرکت کردن شکستگی ها و دیگر آسیب های اندام استفاده از گچ گیری است. در عمل گچ گیری اطراف اندام با لایه هایی از گچ پوشانده میشود و به این ترتیب یک قالب سفت و محکم در اطراف اندام تشکیل شده که مانع از حرکت آن و در نتیجه مانع از حرکت استخوان ها میشود. این قالب در عمل مانند یک اسکلت خارجی عمل میکند یعنی همان خاصیتی که در جانداران سخت پوست وجود دارد.
جنس قالبی که در اطراف اندام درست میشود معمولا از گچ است و به همین خاطر به آن قالب گچی Plaster cast یا به اختصار گچ میگویند. پس در واقع ساختمانی که در اطراف اندام ایجاد میشود قالب Cast نام دارد. در زبان انگلیسی بیحرکت کردن اندام با این قالب را قالب گیری Casting میگویند ولی در زبان فارسی لفظ گچ گیری برای آن معمول شده است.امروزه استفاده از گچ Plaster برای درست کردن این قالب ها بتدریج کمتر شده و جای خود را به فایبرگلاس داده است.
فایبرگلاس یک ماده کامپوزیت Composite بوده که از فیبرهای شیشه و یک رزین تشکیل شده است. این ماده در عین سبکی بسیار مقاوم بوده و به همین علت جانشین مناسبی برای گچ است. برای استفاده در پزشکی فایبرگلاس بصورت نوارهایی با عرض های متفاوت تهیه میشود و پزشک معالج با پیچاندن این نوارها به دور اندام یک قالب محکم و سبک را در اطراف آن ایجاد میکند.

روش گچ گیری 

قبل از گچ گیری برای اینکه گچ در تماس مستقیم با پوست بیمار نباشد، همچنین برای ممانعت از چسبیدن گچ به موهای بیمار ابتدا روی اندام را یک جوراب نخی مخصوص بنام استاکینت stockinet میکشند. گاهی اوقات بجای استفاده از استاکینت روی اندام را با نوار پنبه ای میپوشانند. این نوارهای پنبه ای در واقع شیت های پنبه ای به طول حدود دو متر و عرض 5-10-15-20 سانتیمتر و کلفتی چند میلیمتر هستند که آنها را بصورت رول پیچیده اند. به این رول های پنبه ای ویبریل هم میگویند. وقتی پزشک معالج حدس میزند که ممکن است تورم اندام در گچ بیشتر شود معمولا از ویبریل بیشتری در دور اندام استفاده میکند تا فاصله گچ و پوست بیشتر شده و جا برای تورم احتمالی اندام در زیر گچ وجود داشته باشد. ابتدا اندامی که باید گچ گیری شود در وضعیت مناسب قرار گرفته و به توسط همکار پزشک نگه داشته میشود. سپس پزشک معالج رول گچی را مدت کوتاهی در یک لگن محتوی آب قرار میدهد تا گج با آب خیس شود و سپس نوار گچی خیس شده را دورتا دور اندام میپیچد. پیچاندن گچ به دور اندام نباید با فشار باشد تا اندام زیر گچ تحت فشار قرار نگیرد. این نوار پس از چند دقیقه سفت و محکم شده و گج یا فایبرگلاس بصورت یک قالب دور تا دور اندام را میگیرد. سفت و محکم شدن کامل نوار گچی به حدود چند شبانه روز و نوار فایبرگلاس به یک ساعت زمان نیاز دارد. در این مدت باید روی گچ پوشانده نشود تا زودتر خشک شود.

اندام گچ گیری شده را باید بالا نگه داشت تا ورم نکند

مراقبت از گچ و آتل چگونه است

در مراقبت از گچ و آتل به نکات زیر توجه کنید

 

  • گچ یا آتل را خشک نگه دارید. رطوبت گچ را ضعیف و شل میکند. گرچه ممکن است فکر کنید آب بر استحکام  و دوام فایبرگلاس تاثیری ندارد ولی خیس شدن لایه پنبه ای که بین فایبرگلاس و پوست قرار گرفته، میتواند موجب مشکلات پوستی شود. در حین حمام رفتن دو لایه پلاستیک را روی گچ یا آتل خود بپیچید تا آب به آن نفوذ نکند.
  • گچ یا آتل را خشک نگه دارید. رطوبت گچ را ضعیف و شل میکند. گرچه ممکن است فکر کنید آب بر استحکام  و دوام فایبرگلاس تاثیری ندارد ولی خیس شدن لایه پنبه ای که بین فایبرگلاس و پوست قرار گرفته، میتواند موجب مشکلات پوستی شود. در حین حمام رفتن دو لایه پلاستیک را روی گچ یا آتل خود بپیچید تا آب به آن نفوذ نکند.
  • اگر پزشکان به شما اجازه راه رفتن با گچ را داده است این کار را تا موقعی که گچ شما کاملا خشک و سفت نشده است انجام ندهید. این زمان برای فایبرگلاس یک ساعت و برای گچ 3-2 روز است.
  • اجازه ندهید ماسه یا پودری به زیر گچ شما برود.
  • باند پنبه ای را که در زیر گچ یا آتل قرار داده شده است را بیرون نیاورید.
  • اگر پوست شما خارش داشت چیزی را برای خاراندن در زیر گچ نبرید. این کار ممکن است پوست شما را زخمی کند و چون روی پوست بسته است احتمال عفونت آن وجود دارد و اگر عفونت کند چون محل قابل دیدن نیست ممکن است متوجه آن نشده و برای شما خطر ایجاد کند. اگر خارش مداوم بود با پزشک معالج خود تماس بگیرید.
  • لبه های زیادی یا قسمت هایی از گچ یا آتل را بدون مشورت با پزشک، سر خود برش ندهید.
  • پوست دور گچ یا آتل را مرتب نگاه کنید. اگر قرمز یا زخمی بود به پزشک خود اطلاع دهید.
  • مرتب گچ یا آتل خود را نگاه کنید. اگر ترک برداشت به پزشک خود اطلاع بدهید

گچ چگونه خارج میشود

هرگز سعی نکنید خودتان گچ را با فشار خارج کنید چون ممکن است در حین این کار به پوست خود صدمه زده یا فشار بیش از حد به اندامتان وارد کنید. پزشک معالج، گچ شما را با یک اره مخصوص برش میدهد تا بتواند آنرا راحت تر خارج کند. تیغه این اره ها حرکت چرخش ندارد بلکه سر جای خود میلرزد. بنابراین فقط اجسام سخت مثل گچ یا فایبرگلاس را میبرد و وقتی به پوست میرسد و با آن تماس پیدا میکند آسیبی به آن نمیزند. ممکن است شما از صدای اره بترسید ولی نگران نباشید. چون به شما صدمه ای نمیزند. کسی که گچ را خارج میکند میتواند با تماس تیغه اره به دست خودش به شما نشان دهد که اره به پوست صدمه نمیزند

Cast فایبرگلاس برای درمان ضایعه ساق

تورم بعد از گج گیری

منظور از گچ گیری اندام استفاده از ماده ای مانند گچ یا فایبرگلاس برای ایجاد یک قالب محکم در اطراف اندام است تا از حرکات بعضی مفاصل آن جلوگیری شود. هدف این است تا مفصل یا استخوان های اطراف آن برای مدتی بیحرکت باشند تا آسیب های ایجاد شده در آنها یا مشکلات بافتی آنها بهبود یابد. آتل نوع قالب است و تفاوتی که با گچ دارد این است که یک طرف اندام را گرفته و از طرف دیگر باز است. هم آتل و هم گچ باید طول کافی را داشته باشند. این طول درست باید به اندازه ای باشد که بتواند یک مفصل در بالای محل شکستگی و یک مفصل در پایین محل شکستگی را بیحرکت نگه دارد. گاهی اوقات در روزهای اول بعد از شکستگی، چون اندام متورم است برای بیحرکت کردن محل شکستگی ار آتل استفاده میشود واتل قابل تعویض است و بعد از چند روز که تورم اندام کاهش پیدا کرد آتل با یک Cast تعویض میشود. گاهی اوقات بعد از گچ گیری و با گذشت چند روز تا چند هفته به علت کاهش بیشتر تورم اندام، ممکن است گچ شل شود. در این حال بهتر است گچ باز شده و گچ دیگری که فیت اندام است تهیه شود. در بعضی مواقع بعد از اینکه شکستگی جوش خود گچ باز شده و بجای آن از یک آتل استفاده میشود تا بیمار بتواند در طول روز چند بار آن را درآورده و حرکاتی را برای اندام انجام داده و دوباره آنرا ببندد.

چگونه از تورم اندام بدنبال گچ گیری پیشگیری کنیم

گاهی اوقات در 3-2 روز اول بعد از گچ گیری ممکن است تورم اندام بیشتر شده و بیمار احساس کند گچ سفت شده و به اندامش فشار وارد میکند. برای ممانعت از این وضعیت باید به نکات زیر توجه کرد :

  • باید در چند روز اول بعد از گچ گیری دراز کشیده و یک یا چند بالشت زیر اندام طوری قرار داد که ساق یا ساعد بالاتر از سطح قلب بیمار قرار بگیرد. با این کار خون و مایعات از اندام به طرف قلب بازگشت کرده و تورم کم میشود. در صورت ایجاد تورم هم میتوان با این اقدام تورم را کم کرد.
  • انگشتان دست یا پای شکسته شده را مکرراً حرکت بدهید.
  • مقداری یخ خرد شده را در یک کیسه پلاستیکی خشک قرار داده و آنرا در روی گچ یا آتل در محل ضایعه دیده قرار دهید.

با باز کردن جلوی گچ میتوان فشار آن بر اندام را کاهش داد

گچ گیری با استفاده از آتل

گچ گیری یا استفاده از آتل و اسپلینت یکی از راه حل های بسیار موثر در درمان بسیاری از بیماری ها و آسیب های اندام است با این حال مانند هر درمان دیگری استفاده از آنها ممکن است همراه با بروز عوارضی باشد. با آگاهی از این عوارض میتوانیم بطور موثرتری از آنها پیشگیری کنیم.
وقتی اندامی در گچ یا آتل قرار دارد بروز علائم زیر نشانه خطر است !!!

 

  • افزایش درد یا تورم اندام و احساس سفت شدن گچ یا آتل
  • احساس بیحسی یا سوزن سوزن شدن در دست یا پا به علت فشار گچ یا آتل
  • حساس سوزش در پوست زیر گچ
  • تورم دست یا پا که در پایینتر از محل گچ یا آتل قرار دارد
  • از دست دادن توانایی حرکت انگشتان دست یا پا

1.این علائم میتوانند نشانه فشار بیش از حد گچ بر روی اندام باشند. این فشار اگر از حدی بیشتر شود بسیار خطرناک بوده و میتواند مانع خونرسانی به اندام و سیاه شدن آن شود. در موارد شدید ممکن است بر اثر فشار زیاد گچ بر اندام سندروم کمپارتمان ایحاد شود. در این موارد پزشک معالج گچ را در تمام طولش از سطح تا روی پوست، برش داده و لبه های برش را از هم باز میکند. بدین ترتیب گچ گشادتر میشود. گاهی مواقع لازم است تا گچ بطور کامل باز شود تا از آسیب های فشار زیاد گچ جلو گیری شود.
با انجام یک آزمایش ساده میتوان مشخص کرد که آیا گچ بیش از اندازه سفت بوده و به عروق اندام فشار وارد میکند یا خیر. برای اینکار با انگشت شست و سبابه دست سالم، ناخن یکی از انگشتان اندامی را که در گچ است فشار میدهیم تا رنگ آن از صورتی به سفید تغییر یابد. با رها کردن ناخن باید رنگ آن مجددا و به سرعت از سفید به صورتی برگردد. در صورتی که این بازگشت رنگ به کندی صورت گیرد نشانه اختلال عروقی اندام است. میتوان این بازگشت رنگ ناخن را در دو اندام مقایسه کرد تا بهتر به اختلال احتمالی آن پی برد.
برای رفع فشار گچ بر اندام برش دادن فقط قسمتی از گچ کافی نیست. همچنین برش دادن گچ ولی باقی ماندن ویبریل یا پانسمان روی پوست و زیر گچ هم درست نیست و ممکن است موجب باقی ماندن فشار بر روی اندام شود. گاهی اوقات پانسمانی که روی زخم بیمار گداشته میشود اگر دور تا دور اندام باشد میتواند با خون ناشی از خونریزی از زخم آغشته شده و پس از خشک شدن، سفت شده و مثل گچ دور اندام را گرفته و اندام را تحت فشار قرار دهد. در این موارد پانسمان هم مانند گچ عمل می کند و میتواند خطرناک باشد. پس وقتی گچ بر اندام فشار وارد کرده  باید نیمی از گچ کاملا باز شده تا فشار بطور کامل از روی اندام برداشته شود.
2.از دیگر عوارض گچ و آتل فشار موضعی آن به بعضی قسمت های برجسته تر پوست است. بطور مثال هم گچ و هم آتل اندام تحتانی میتواند به قوزک ها و یا به پوست سر استخوان فیبولا فشار آورد. چون پوست این قسمت ها مستقیما بر روی استخوان قرار داشته و برجسته تر هم هست فشار بر آنها میتواند موجب کاهش جریان خون موضعی در این نواحی شده و این کاهش جریان خون در ابتدا موجب قرمزی و احساس سوزش موضعی میشود و بعد از مدتی درد ایجاد شده و بعد از آن پوست میمیرد و سیاه میشود. این آسیب بافتی در پوست میتواند منجر به عفونت هم بشود. بنابراین هرگونه احساس سوزش یا درد در زیر گچ یا آتل باید به اطلاع پزشک رسانده.

3. از دیگر عوارض احتمالی گچ فشار آن بر روی اعصاب است. در بعضی قسمت ها ی  اندام ،عصب بسیار به پوست نزدیک است. بطور مثال در زیر زانو عصب پرونئال در قسمت خارجی زانو و در کنار سر و گردن استخوان فیبولا قرار داشته و گاهی اوقات گچ کوتاه یا بلند پا میتواند بر روی پوست این ناحیه فشار آورده و عصب را بر روس استخوان زیر آن فشرده کند. این وضعیت میتواند منجر به اختلال کارکرد عصب شود. علامت این اختلال کاهش حرکت انگشتان پا است.
4.مشکل دیگر گچ و آتل این است که بروز عفونت در زیر آنها قابل ردیابی نیست. ایجاد هر گونه عفونت در زیر گچ یا آتل بخصوص در پوست، موجب بروز درد و سوزش میشود. پس احساس درد و سوزش باید هشداری باشد که در صورت ایجاد بیمار به پزشک مراجعه کند. وارد کردن اجسام خارجی به زیر گچ و آتل برای خاراندن پوست موجب افزایش احتمال بروز زخم و عفونت آن میشود

اگر بخواهیم چندین خصوصیت مهم و برتری این نوع محصولات نسبت به باندهای گچی  معمولی اشاره نماییم می توان به مواردی همچون:

  1. وزن کم و مقاومت بالا
  2. گچ گیری سریع و اماده سازی سریع تر آن نسبت به حالت معمولی
  3. باند فایبر گلاس می تواند وزن بسیار زیادی  را بروی خود تحمل کرده و از استحکام به مراتب بالاتری برخوردار است
  4. برخلاف دیگر محصولات معمولی  استفاده از این نوع باند به هیچ وجه بروی پوست بدن ایجاد آلرژی نمی کند
  5. براحتی از خود اشعه ایکس را عبور می دهد

انواع گچ گیری

  1. گچ چسبی یا پلاستر که خوب به اندام قالب گیری می شود، ولی حداقل 24 ساعت طول می کشد تا کاملا خشک شود. همانطور که گچ گیری خشک می شود، شما احتمالاً احساس گرم شدن در ناحیه صدمه دیده خواهید داشت.
  2. قالب گچ فایبر گلاس که سریع تر خشک می شود، محکم تر، ولی گران تر است.
  3. گچ گیری اسپیلینت (Splint) یا نیم قالب که در موارد ورم دور محل صدمه دیده به کار می رود. وقتی ورم فروکش کند، پزشک ممکن است نیم قالب گچ را با یک قالب گچ کامل تعویض کند

خشک شدن گچ

محکم شدن قالب گچ 15 تا 20 دقیقه طول می کشد، اما اگر کاملا خشک نشود، استحکام لازم را ندارد.

خشک شدن کامل 24 تا 72 ساعت طول می کشد که در طی این زمان باید:

- جهت بلند کردن و جابجایی گچ، از کف دست استفاده شود تا فشار انگشتان آن را فرو رفته نکند.

- روی قالب هیچ پوششی نباشد تا سریع تر خشک شود.

- می توان از پنکه یا لامپ های گرمایی جهت سریع تر خشک شدن ناحیه استفاده کرد.

مراقب باشید گچ مرطوب روی سطوح خیلی سفت یا لبه های تیز قرار نگیرد.

تسکین درد

- عضو را بی حرکت کرده و با چند بالش بالاتر از سطح قلب قرار دهید.

- از کیسه یخ در کنار محل شکستگی استفاده کنید، اما مواظب باشید گچ مرطوب نشود.

- از داروهای مسکنی که پزشک تجویز کرده استفاده نمایید.

-  اگر درد به علت ورم و فشار بر روی پوست است، با بالاتر قراردادن اندام، ورم و فشار را کم کنید.

- اگر درد بسیار شدید بوده و با این روش ها درمان نشد، به پزشک مراجعه کنید.
 
حفظ عملکرد طبیعی بدن

- تمام مفاصل و اندام های سالم را ورزش دهید تا ضعیف نشوند.

- جهت پیشگیری از ضعیف شدن عضلات در گچ و برای خون رسانی بهتر، هر ساعت یکبار این عضلات را 5 تا 10 ثانیه سفت و سپس شل کنید و انگشتان عضو را باز و بسته کنید.

- انگشتان اندام در گچ را از نظر رنگ، حس،حرکت و گرمی کنترل کنید، چون نشانه خون رسانی و سلامت عصبی اندام است.

در گچ دست و بازو، اگر انگشتان و مچ دست بیمار جمع شده و قادر به باز کردن آن ها نباشد و بی حسی یا گزگز شدن نیز وجود داشته باشد می تواند از علائم قطع خون رسانی به دست باشد که باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کرد.
بالاتر قراردادن عضو گچ گرفته باعث پیشگیری از ورم، درد و قطع خونرسانی به عضو می شود.
 

در این شرایط به پزشک مراجعه کنید

  • انگشتان دست یا پایتان به رنگ کبود یا خاکستری درآمده باشد.
  • حرکت دادن انگشتان دست یا پایتان سخت شده است.
  • احساس می کنید محل گچ گرفتگی تنگ شده و فشار می آورد.
  • دست ها یا پایتان بی حس شده، یا سوزن سوزن می شود.
  • زیر گچ گرفتگی احساس فشار یا سوزش می کنید.
  • از ناحیه گچ گرفتگی، بوی بدی به مشام می رسد
  • ناحیه گچ گرفته درد دارد و شدیدتر می شود.
  • تبی بالاتر از 38 درجه سانتیگراد دارید.

اتل بلند ساعد :

اتل کوتاه ساعد :

آتل بلند ساق:

آتل کوتاه ساق:

: ulnar gutter

: Radial gutter
 

آخرین مدل از گچ:

گچ چاپ سه‌ گچ چاپ سه‌بعدی مجهز به منافذ تهویه هوا با استفاده از امواج فراصوت، امکان درمان سریع‌تر و آسان‌تر شکستگی‌ استخوان را فراهم می‌کند. گچ چاپ سه‌بعدی Osteoid Medical Cast با وزن بسیار سبک، قابل شست و شو بوده و مجهز به منافذ تهویه هوا است که از خارش و ایجاد حساسیت پوستی جلوگیری می‌کند. این گچ چاپی مجهز به سیستم فراصوت برای درمان سریع‌تر شکستگی استخوان است؛ با قرار دادن مولدهای پالس فراصوت در بین منافذ گچ یا قسمت بالای عضو آسیب دیده، روند درمان تسهیل می‌شود.

به گفته محققان، روزانه 29 دقیقه استفاده از امواج فراصوت بر روی گچ چاپ سه‌بعدی باعث بهبود 38 تا 80 درصد سریع‌تر شکستگی – بر اساس نوع آسیب‌دیدگی – می‌شود. طرح گچ چاپ سه‌بعدی که توسط «دنیز کاراساهین» دانشجوی طراحی اهل ترکیه ارائه شده، جایزه طراحی 2014 Golden A'Design Award را از آن خود کرده است. پیش از این نیز طرح مشابهی با نام Cortex ارائه شده بود که شامل گچ چاپ سه‌بعدی ساخته شده از ضایعات پلاستیکی است؛ این گچ سبک، ضد آب و دارای منافذ تهویه هوا، بازوی شکسته را محکم در جای خود نگهداشته و باعث بهبود سریع‌تر و آسان‌تر شکستگی می‌شود.